Democratie van onderaf: het is even verleidelijk als problematisch. Dat zien we niet alleen bij de Occupy-beweging en de Arabische lente, maar ook in de geschiedenis. In 1848 trok een golf van... Show moreDemocratie van onderaf: het is even verleidelijk als problematisch. Dat zien we niet alleen bij de Occupy-beweging en de Arabische lente, maar ook in de geschiedenis. In 1848 trok een golf van revoluties over ons continent. Plotseling kregen miljoenen Europeanen de kans hun stem te laten horen in drukbezochte volksvergaderingen en politieke clubs. In dit moment van gekte leek even alles mogelijk. De toekomst lag open. 1848 – Clubkoorts en revolutie neemt de lezer mee naar de onrustige steden Parijs en Berlijn, twee brandpunten van de ‘Europese lente’. Geerten Waling schetst de dromen en verwachtingen achter de honderden democratische experimenten die er een nieuw publiek debat creëerden. En de politieke realiteit waarmee zij werden geconfronteerd. De revoluties van 1848 werden uiteindelijk allemaal neergeslagen of doofden uit, maar de ervaringen van dat jaar zouden de politieke cultuur in Europa blijvend veranderen. Ze maakten de moderne democratieën mogelijk die wij tegenwoordig als vanzelfsprekend beschouwen. Show less
Hoewel meerpartijenstelsels nu alweer zo'n tien jaar functioneren, bestaat er grote scepsis over de kwaliteit van democratie in sub-Sahara Afrika. De auteur stelt dat veel van de negatieve... Show moreHoewel meerpartijenstelsels nu alweer zo'n tien jaar functioneren, bestaat er grote scepsis over de kwaliteit van democratie in sub-Sahara Afrika. De auteur stelt dat veel van de negatieve oordelen over democratie in Afrika op sterke argumenten berusten, maar toch enige bijstelling behoeven. Hij betoogt dat niet verkiezingsfraude het grootste probleem voor Afrika's politieke stelsels vormt, maar het karakter van de wisselwerking tussen politieke klasse en maatschappelijke belangenorganisaties, het gebrek aan regeringswisselingen en de negatieve gevolgen van structurele economische problemen. Bij deze economische dimensie lijkt een belangrijke rol weggelegd te zijn voor het Westen. Deze aspecten worden ge‹Ilustreerd met enkele kanttekeningen bij de verkiezingen die gehouden zijn in Namibi‰ (1999), Mozambique (1993) en Niger (1993). Noten, samenv. in het Engels (p 281) Show less
Dit cahier bevat bijdragen van verschillende auteurs. Na een algemene inleiding over democratiseringsprocessen en de rol van de media in Afrika, volgt een aantal landenoverzichten die met name... Show moreDit cahier bevat bijdragen van verschillende auteurs. Na een algemene inleiding over democratiseringsprocessen en de rol van de media in Afrika, volgt een aantal landenoverzichten die met name aandacht besteden aan de recente ontwikkelingen binnen pers, radio en televisie, persvrijheid en eigendomsverhoudingen in Angola, Botswana, Malawi, Mozambique, Namibië, Zambia, Zimbabwe en Zuid-Afrika. Tot slot volgt een bijdrage over vrouwen, media en democratie. Aan de uitgave werd meegewerkt door Petra Willemsteijn, Berendien Bos en Ineke van Kessel. Show less
Ethiopië lijkt een fase van 'deconstructie en reconstructie' door te maken sinds de val van het regime Mengistu in mei 1991. Het land is in een proces van politieke herstructurering verwikkeld... Show moreEthiopië lijkt een fase van 'deconstructie en reconstructie' door te maken sinds de val van het regime Mengistu in mei 1991. Het land is in een proces van politieke herstructurering verwikkeld en poogt een basis te leggen voor een meer open, democratische samenleving. Als gevolg van bijna vier jaar overgangsbeleid is Ethiopië reeds aanzienlijk veranderd: er bestaat vrede en relatieve rust; er is veel meer sociale en politieke vrijheid; er is een opener, markt-georiënteerde economie, met betere voorwaarden voor economische activiteit; het bewind is erin geslaagd etniciteit of 'nationaliteit' een alom tegenwoordig punt te maken onder de bevolking; decentralisatie en 'etnisering' van de regio's zijn vergevorderd, ofschoon de feitelijke controle nog steeds bij de centrale regering ligt. Een probleem vormt de dominantie van het EPRDF (Ethiopian Peoples' Revolutionary Democratic Front) en de TGE (Transitional Government of Ethiopia) en de relatie tussen de zittende machthebbers en de oppositie. De verkiezingen van juni 1994 en mei 1995 leidden tot een versterking van de positie van de zittende regering, maar losten de problemen van representativiteit en legitimiteit van deze regering niet op. Het dilemma van etnisering en/of representatieve democratie blijft voorlopig nog bestaan. Noten, samenvatting in het Engels (p. 624) Show less
Etniciteit heeft altijd een centrale rol gespeeld in de Afrikaanse politiek. Politieke leiders hebben in het verleden hun machtsbasis steeds gevonden binnen hun eigen volk. Vanwege de etnische... Show moreEtniciteit heeft altijd een centrale rol gespeeld in de Afrikaanse politiek. Politieke leiders hebben in het verleden hun machtsbasis steeds gevonden binnen hun eigen volk. Vanwege de etnische tegenstellingen zijn velen pessimistisch over het welslagen van de golf van democratisering die op dit moment Afrika overspoelt. Hoe 'etnisch' werd er bijvoorbeeld gestemd in Kenia en Kameroen tijdens de algemene verkiezingen in hun landen in 1992? Dit artikel gaat in op deze vraag. In etnische termen behoort Kameroen tot de meest gefragmenteerde landen van Afrika. In 1992 heeft president Biya gehoor gegeven aan de roep om politieke democratisering, hetgeen resulteerde in twee vrije verkiezingen: parlementsverkiezingen in maart en presidentsverkiezingen in oktober. Uit een analyse van de verkiezingsuitslagen blijkt dat regionale etnisch-religieuze tegenstellingen, alsmede lokale machts- en afhankelijkheidsrelaties, een bepalende rol hebben gespeeld in het stemgedrag van de bevolking. Ook in Kenia is de etnische versnippering groot. De bevolking van 25 miljoen mensen is verdeeld in ongeveer 40 etnische groepen. Geen enkele groep heeft een numeriek overwicht. Ook hier weerspiegelt de uitslag van de verkiezingen voor het presidentschap en voor het parlement van december 1992 de realiteit van de etnische politiek in Kenia. Show less
De invoering van Structurele aanpassingsprogramma's (SAP's) in Afrika is vaak gepaard gegaan met een versterking van de autoritaire tendensen van de Afrikaanse regimes. De levensstandaard en... Show moreDe invoering van Structurele aanpassingsprogramma's (SAP's) in Afrika is vaak gepaard gegaan met een versterking van de autoritaire tendensen van de Afrikaanse regimes. De levensstandaard en werkgelegenheid van de stedelijke arbeiders zijn door de SAP's ernstig aangetast. In dit overzicht van de rol van vakbonden in de SAP's en in democratiseringsprocessen wordt het verzet van een aantal vakbonden tegen de invoering van de SAP's ge‹llustreerd aan de hand van het vakbondsverzet in Zambia, Ghana en Nigeria. De vakbonden in Zambia zijn in staat geweest het SAP te saboteren, terwijl het vakbondsverzet in Ghana gering was; een tussenpositie in het vakbondsprotest tegen SAP's wordt ingenomen door Nigeria. Hoewel de interne democratie binnen de vakbonden vaak niet optimaal was, heeft een aantal vakbonden zich toch ingespannen voor het bereiken van een zekere mate van participatie in het ondernemings- en regeringsbeleid. Gedurende de invoering van de SAP's hebben steeds meer vakbonden zich verzet tegen het toenemend autoritarisme van de machthebbers. Met name vakbonden in Zambia hebben een sleutelrol gespeeld in de strijd om grotere democratisering. De mate waarin vakbonden een actieve rol kunnen spelen is afhankelijk van twee factoren. De ene factor is de mate van autonomie die vakbonden hebben behouden ten opzichte van de regering. Vakbonden in Engelstalige Afrikaanse landen zijn daar beter in geslaagd dan vakbonden in Franstalige Afrikaanse landen. Een tweede factor is de aard van het regime (militair of civiel). Show less
