In 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze... Show moreIn 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze liet de vondst enkele dagen later aan archeoloog Marcel Niekus zien. Die werd direct enthousiast, het zwarte goedje zou wel eens berkenpek kunnen zijn. Daarmee werden in de prehistorie werktuigen vastgezet aan een schacht. Het bleek een topvondst te zijn, vergeleken met de vele ‘gewone’ vuurstenen artefacten die op dit strand werden gevonden. Niemand kon toen nog vermoeden dat deze vondst drie jaar later wetenschappelijk wereldnieuws zou zijn en een nieuw licht zou werpen op het gedrag van de neanderthalers. Show less
‘Wij’ kamen ooit met donkere huid en blauwe ogen van Afrika naar het huidige Nederland. Helaas zwijgt de Canon van Nederland hierover, zoal over veel van de prehistorie, stellen archeologen Luc... Show more‘Wij’ kamen ooit met donkere huid en blauwe ogen van Afrika naar het huidige Nederland. Helaas zwijgt de Canon van Nederland hierover, zoal over veel van de prehistorie, stellen archeologen Luc Amkreutz en Gerrit Dusseldorp. Show less
Amkreutz, L.; Dusseldorp, G.L.; Langejans, G.H.J.; Niekus, M. 2020
In 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze... Show moreIn 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze liet de vondst enkele dagen later aan archeoloog Marcel Niekus zien. Die werd direct enthousiast, het zwarte goedje zou wel eens berkenpek kunnen zijn. Daarmee werden in de prehistorie werktuigen vastgezet aan een schacht. Het bleek een topvondst te zijn, vergeleken met de vele ‘gewone’ vuurstenen artefacten die op dit strand werden gevonden. Niemand kon toen nog vermoeden dat deze vondst drie jaar later wetenschappelijk wereldnieuws zou zijn en een nieuw licht zou werpen op het gedrag van de neanderthalers. Show less
Wij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee... Show moreWij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee aangetroffen. De grijze Noordzee verhult namelijk een van de rijkste prehistorische landschappen van Europa. Show less
Dusseldorp, G.L.; Raczynski-Henk, Y.; Amkreutz, L. 2022
De afgelopen 20 jaar wordt steeds duidelijker hoe de eerste Europeanen eruitzagen en dat die mensen waarschijnlijk al vanaf 800.000 jaar geleden sporadisch in onze streken komen. Uitgerekend in... Show moreDe afgelopen 20 jaar wordt steeds duidelijker hoe de eerste Europeanen eruitzagen en dat die mensen waarschijnlijk al vanaf 800.000 jaar geleden sporadisch in onze streken komen. Uitgerekend in Nederland is een vindplaats opgegraven die een uniek kijkje in de wereld van die vroegste Europeanen geeft. Die vindplaats, Maastricht-Belvédère, staat internationaal in alle handboeken, maar in Nederland kent niemand haar. Je kan er bijna tot op de seconde nauwkeurig een episode reconstrueren in het leven van mensen die hier 250.000 jaar geleden leefden. Een beeld van een voor ons vrijwel onvoorstelbare manier van leven verschijnt, waarin geleidelijk een aantal prominente menselijke kenmerken verschijnen, zoals complexe planning en de ontwikkeling van verfijnde technologische snufjes. Daaruit wordt duidelijk dat die hele vroege ‘Nederlanders’ alleen vanuit een pan-Europees perspectief begrepen kunnen worden. Show less
Een hardnekkige mythe over de geschiedenis van Zuid-Afrika is dat de kolonisten die zich in het binnenland vestigden, de Voortrekkers, een leeg land aantroffen. Die mythe klopt niet. Zuid-Afrika... Show moreEen hardnekkige mythe over de geschiedenis van Zuid-Afrika is dat de kolonisten die zich in het binnenland vestigden, de Voortrekkers, een leeg land aantroffen. Die mythe klopt niet. Zuid-Afrika werd bewoond door gevarieerde samenlevingen. In het binnenland waren boerensamenlevingen met heuse steden gevestigd. Recent zijn die vergeten steden met nieuwe technieken ontdekt. Show less
Archeologie is een fantastische hobby. Akkers afspeuren naar opgeploegde vondsten kan heerlijk Zen zijn. Bovendien levert dit ook veel informatie op over ons verleden. Maar soms verwordt zo’n hobby... Show moreArcheologie is een fantastische hobby. Akkers afspeuren naar opgeploegde vondsten kan heerlijk Zen zijn. Bovendien levert dit ook veel informatie op over ons verleden. Maar soms verwordt zo’n hobby tot rücksichtlos schatzoeken. Met dure detectors zoeken mensen vooral fanatiek naar metaalvondsten en verhandelen die niet zelden voor grof geld. Woensdag praat de Tweede Kamer over de bescherming van ons erfgoed. Om archeologische vondsten voor Nederland te behouden, is het hoog tijd de regels beter te handhaven en misschien zelfs de Erfgoedwet aan te passen. Show less
The Dutch wetlands witness the gradual adoption of Neolithic novelties by foraging societies during the Swifterbant period. Recent analyses provide new insights into the subsistence palette of... Show moreThe Dutch wetlands witness the gradual adoption of Neolithic novelties by foraging societies during the Swifterbant period. Recent analyses provide new insights into the subsistence palette of Middle Swifterbant societies. Small-scale livestock herding and cultivation are in evidence at this time, but their importance if unclear. Within the framework of PAGES Land-use at 6000BP project, we aim to translate the information on resource exploitation into information on land-use that can be incorporated into global climate modelling efforts, with attention for the importance of agriculture. A reconstruction of patterns of resource exploitation and their land-use dimensions is complicated by methodological issues in comparing the results of varied recent investigations. Analyses of organic residues in ceramics have attested to the cooking of aquatic foods, ruminant meat, porcine meat, as well as rare cases of dairy. In terms of vegetative matter, some ceramics exclusively yielded evidence of wild plants, while others preserve cereal remains. Elevated δ15N values of human were interpreted as demonstrating an important aquatic component of the diet well into the 4th millennium BC. Yet recent assays on livestock remains suggest grazing on salt marshes partly accounts for the human values. Finally, renewed archaeozoological investigations have shown the early presence of domestic animals to be more limited than previously thought. We discuss the relative importance of exploited resources to produce a best-fit interpretation of changing patterns of land-use during the Middle Swifterbant phase. Our review combines recent archaeological data with wider data on anthropogenic influence on the landscape. Combining the results of plant macroremains, information from pollen cores about vegetation development, the structure of faunal assemblages, and finds of arable fields and dairy residue, we suggest the most parsimonious interpretation is one of a limited land-use footprint of cultivation and livestock keeping in Dutch wetlands between 4600 and 3900 BCE. Show less
We review indications for the behavioural complexity of foraging strategies during Marine Isotope Stage 5 (~130 – 74 ka) at Blombos Cave and Klasies River, South Africa. Although the sites were... Show moreWe review indications for the behavioural complexity of foraging strategies during Marine Isotope Stage 5 (~130 – 74 ka) at Blombos Cave and Klasies River, South Africa. Although the sites were occupied by anatomically modern humans, it is debated whether they were also behaviourally modern. The exploitation of terrestrial small nocturnal browsers may be an indication for the use of complex foraging strategies such as trapping or net-hunting. Hence we analyse the terrestrial fauna of the sites in terms of represented size classes, dietary preference and activity patterns. Seasonally planned coastal visits are also considered ‘modern’ and may be recognised by the presence of large numbers of adult male seals and by shellfish only accessible at low tide. We therefore analyse the representation of marine mammals and the represented molluscs in terms of their habitat preference. Our study suggests that trapping and net-hunting were practised in Marine Isotope Stage 5. In addition, coastal visits were probably planned. Show less
We develop a framework to differentiate the technological niches of co-existing hominin species by reviewing some theoretical biases influential in thinking about techno-behaviours of extinct... Show moreWe develop a framework to differentiate the technological niches of co-existing hominin species by reviewing some theoretical biases influential in thinking about techno-behaviours of extinct hominins, such as a teleological bias in discussing technological evolution. We suggest that some stone-tool classification systems underestimate technological variability, while overestimating the complexity of the behaviours most commonly represented. To model the likely technological niches of extinct populations, we combine ecological principles (i.e. competitive exclusion) with physical anthropology and the archaeological record. We test the framework by applying it to the co-existence of Homo naledi and Homo sapiens during the late Middle Pleistocene in southern Africa. Based on our analysis, we suggest that tool use was probably not an essential part of H. naledi’s niche, but that technology occasionally provided caloric benefits. In contrast, tool use was a structural part of the H. sapiens way of life. We provide reasoning for our interpretation that the latter population is associated with more sophisticated reduction strategies and the development of prepared core technology. The method also has applicability to cases such as the co-existence of different toolmakers during the Earlier Stone Age (ESA) in East Africa and the co-existence of Neanderthals and H. sapiens in Eurasia. Show less
De zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor... Show moreDe zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor de vorm. Aten onze voorouders ook zo? Dat is maar de vraag. Show less
Alle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november t...Show moreAlle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november tegenstander van het Nederlands elftal, denkt daar anders over. Maar klopt zijn excuus voor uitschakeling van het Schotse team ook? Show less
Tijdens de laatste ijstijd, zo’n 50.000 jaar geleden, vond een ingrijpende technologische revolutie plaats in Afrika. Moderne mensen schakelden over van grote werktuigen naar steeds kleiner... Show moreTijdens de laatste ijstijd, zo’n 50.000 jaar geleden, vond een ingrijpende technologische revolutie plaats in Afrika. Moderne mensen schakelden over van grote werktuigen naar steeds kleiner gereedschap. Uit nieuw onderzoek in de grot van Umhlatuzana (Zuid-Afrika) blijkt dat zij beide soorten lange tijd naast elkaar gebruikten. Show less
Jager-verzamelaars en de eerste boeren komen niet eens voor in de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Die begint 5000 jaar geleden bij de hunebedden. Gek genoeg slaat de Canon daarmee het... Show moreJager-verzamelaars en de eerste boeren komen niet eens voor in de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Die begint 5000 jaar geleden bij de hunebedden. Gek genoeg slaat de Canon daarmee het allerbelangrijkste moment uit de geschiedenis over. Vanaf 12.000 jaar geleden begon de mensheid namelijk aan de meest ingrijpende verandering in haar geschiedenis: we begonnen met landbouw. In Nederland zien we 7600 jaar geleden de eerste boerendorpen ontstaan. Dat wordt vaak gezien als Grote Vooruitgang. Maar op die visie is heel wat aan te merken. Voor veel betrokkenen leidde landbouw vooral tot meer ellende. Dat men er toch mee doorging heeft, denk ik, een evolutionair element. Show less
Kunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang... Show moreKunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang en op hoog volume vol. Tot de datering in februari van een Spaanse grotschildering. Die bleek 65.000 jaar oud. Toen leefden er geen moderne mensen in Spanje, maar (voor zover we weten) alleen Neanderthalers. Show less
