Om te achterhalen waarom mensen miniatuur-werktuigen gaan maken tijdens de laatste ijstijd, onderzocht ik een vindplaats uit Lesotho met Dr. Justin Pargeter, hoofd van het African Palaeosciences... Show moreOm te achterhalen waarom mensen miniatuur-werktuigen gaan maken tijdens de laatste ijstijd, onderzocht ik een vindplaats uit Lesotho met Dr. Justin Pargeter, hoofd van het African Palaeosciences Laboratorium aan New York University. Wij laten zien dat de technologische ontwikkeling leidt tot grotere efficiëntie in de productie van cutting edge (snijrand). Deze innovatie valt grofweg samen met een uitbreiding van het menu. De ontwikkelingen in het dieet en in de technologie lopen niet perfect parallel. Er zijn dus nog meer factoren in het spel. Show less
Tijdens de laatste ijstijd, zo’n 50.000 jaar geleden, vond een ingrijpende technologische revolutie plaats in Afrika. Moderne mensen schakelden over van grote werktuigen naar steeds kleiner... Show moreTijdens de laatste ijstijd, zo’n 50.000 jaar geleden, vond een ingrijpende technologische revolutie plaats in Afrika. Moderne mensen schakelden over van grote werktuigen naar steeds kleiner gereedschap. Uit nieuw onderzoek in de grot van Umhlatuzana (Zuid-Afrika) blijkt dat zij beide soorten lange tijd naast elkaar gebruikten. Show less
Sifogeorgakis, E.; Klinkenberg, M.V.; Esteban, I.; Murungi, M.; Carr, A.S.; Brink, V.B. van den; Dusseldorp, G.L. 2020
Umhlatuzana rockshelter has an occupation sequence spanning the last 70,000 years. It is one of the few sites with deposits covering the Middle to Later Stone Age transition (~40,000–30,000 years... Show moreUmhlatuzana rockshelter has an occupation sequence spanning the last 70,000 years. It is one of the few sites with deposits covering the Middle to Later Stone Age transition (~40,000–30,000 years BP) in southern Africa. Comprehending the site’s depositional history and occupation sequence is thus important for the broader understanding of the development of Homo sapiens’ behavior. The rockshelter was first excavated in the 1980s by Jonathan Kaplan. He suggested that the integrity of the late Middle Stone Age and Later Stone Age sediments was compromised by large-scale sediment movement. In 2018, we initiated a high-resolution geoarchaeological study of the site to clarify the site formation processes. Here, we present the results of the excavation and propose a revised stratigraphic division of the Pleistocene sequence based on field observations, sedimentological (particle size) analyses, and cluster analysis. The taphonomy of the site is assessed through phytolith and geochemical (pH, loss on ignition, stable carbon isotope) analyses. The results indicate a consistent sedimentological environment characterized by in situ weathering. The analysis of the piece-plotted finds demonstrates semihorizontal layering of archaeologically dense zones and more sterile ones. There was no indication of large-scale postdepositional sediment movement. We show that the low-density archaeological horizons in the upper part of the Pleistocene sequence are best explained by the changing patterns of sedimentation rate Show less
Evolutie beïnvloedt niet alleen fysieke aspecten zoals onze schedels met die (voor primaten) belachelijk grote hersenen. Minder zichtbaar, maar even ingrijpend, is de reorganisatie van de ... Show moreEvolutie beïnvloedt niet alleen fysieke aspecten zoals onze schedels met die (voor primaten) belachelijk grote hersenen. Minder zichtbaar, maar even ingrijpend, is de reorganisatie van de ‘dienstregeling’ van ons leven tijdens de afgelopen 7 à 8 miljoen jaar. Wij hebben onder meer een veel langere jeugd dan andere primaten. En die lange jeugd is evolutionair recent ontstaan. Onderzoek bij nu levende jager-verzamelaars suggereert dat de functie van die jeugd is om te leren. Show less
Zo’n 7500 jaar geleden verspreiden groepen boeren zich razendsnel vanuit Hongarije over grote delen van centraal Europa. Zij komen tot in Zuid-Limburg en België en zijn zo de eerste boeren in ons...Show moreZo’n 7500 jaar geleden verspreiden groepen boeren zich razendsnel vanuit Hongarije over grote delen van centraal Europa. Zij komen tot in Zuid-Limburg en België en zijn zo de eerste boeren in ons land. Archeologen verwachten vaak dat autochtone jager-verzamelaars de landbouw wel snel van de immigranten over zullen nemen. Maar in nat Nederland leven jager-verzamelaars eeuwenlang door zonder in het boerenbedrijf te stappen. Met collega Luc Amkreutz analyseerde ik de diversiteit van geëxploiteerde dierlijke voedselbronnen van de laatste jager-verzamelaars en de eerste boeren. We zagen dat de jacht in het westen van ons land nog meer dan duizend jaar van groot belang bleef.Show less
Een hardnekkige mythe over de geschiedenis van Zuid-Afrika is dat de kolonisten die zich in het binnenland vestigden, de Voortrekkers, een leeg land aantroffen. Die mythe klopt niet. Zuid-Afrika... Show moreEen hardnekkige mythe over de geschiedenis van Zuid-Afrika is dat de kolonisten die zich in het binnenland vestigden, de Voortrekkers, een leeg land aantroffen. Die mythe klopt niet. Zuid-Afrika werd bewoond door gevarieerde samenlevingen. In het binnenland waren boerensamenlevingen met heuse steden gevestigd. Recent zijn die vergeten steden met nieuwe technieken ontdekt. Show less
Neolithic societies in the Dutch wetlands are characterised as “extended broad-spectrum hunter-gatherers”. They adopted agricultural elements only gradually and wild resources continue to play an... Show moreNeolithic societies in the Dutch wetlands are characterised as “extended broad-spectrum hunter-gatherers”. They adopted agricultural elements only gradually and wild resources continue to play an important role in subsistence. However, the exact duration of the process of neolithisation in the Dutch wetlands is debated. We analyse the taxonomic diversity of faunal assemblages from the late Mesolithic and Neolithic in the Netherlands. We demonstrate that the diversity of exploited faunal resources remains remarkably constant throughout the Neolithic. We interpret this to show that the reliance on an extended broad-spectrum economy was not a transitional phase, but was a viable economic system in its own right. Show less
Amkreutz, L.; Dusseldorp, G.L.; Langejans, G.H.J.; Niekus, M. 2020
In 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze... Show moreIn 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze liet de vondst enkele dagen later aan archeoloog Marcel Niekus zien. Die werd direct enthousiast, het zwarte goedje zou wel eens berkenpek kunnen zijn. Daarmee werden in de prehistorie werktuigen vastgezet aan een schacht. Het bleek een topvondst te zijn, vergeleken met de vele ‘gewone’ vuurstenen artefacten die op dit strand werden gevonden. Niemand kon toen nog vermoeden dat deze vondst drie jaar later wetenschappelijk wereldnieuws zou zijn en een nieuw licht zou werpen op het gedrag van de neanderthalers. Show less
Amkreutz, L.; Dusseldorp, G.L.; Langejans, G.H.J.; Niekus, M. 2020
In 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze... Show moreIn 2016 raapte amateurarcheologe en -paleontologe Willy van Wingerden uit Honselersdijk op het strand bij Kijkduin een klein stukje vuursteen op met aan één kant een aangehechte zwarte materie. Ze liet de vondst enkele dagen later aan archeoloog Marcel Niekus zien. Die werd direct enthousiast, het zwarte goedje zou wel eens berkenpek kunnen zijn. Daarmee werden in de prehistorie werktuigen vastgezet aan een schacht. Het bleek een topvondst te zijn, vergeleken met de vele ‘gewone’ vuurstenen artefacten die op dit strand werden gevonden. Niemand kon toen nog vermoeden dat deze vondst drie jaar later wetenschappelijk wereldnieuws zou zijn en een nieuw licht zou werpen op het gedrag van de neanderthalers. Show less
