Kunnen de redelijkheid en billijkheid iets betekenen voor de bescherming van grondrechten in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen? Deze vraag, toegespitst op het EVRM, staat centraal in mijn... Show moreKunnen de redelijkheid en billijkheid iets betekenen voor de bescherming van grondrechten in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen? Deze vraag, toegespitst op het EVRM, staat centraal in mijn artikel. Het ging mij daarbij om de situatie dat de rechter niet kan terugvallen op duidelijke rechtspraak van het EHRM. Dan rijst immers de vraag wat het privaatrecht zélf kan betekenen voor de bescherming van grondrechten. Is er ruimte voor eigen keuzes? En mag de rechter deze keuzes zelf maken of moet hij deze aan de wetgever laten? De literatuur besteedt weinig aandacht aan de vraag hoe de Nederlandse rechter moet omgaan met de ruimte die de rechtspraak van het EHRM hem laat. Voor zover de opstelling van de Hoge Raad is onderzocht, concluderen verschillende auteurs dat hij de gegeven ruimte maar zeer beperkt benut. Hij zou niet op eigen gezag voor een ruimere bescherming kiezen dan volgt uit de rechtspraak van het EHRM. Er is aanleiding deze conclusie te nuanceren. In mijn artikel laat ik zien dat de maatstaven van redelijkheid en billijkheid kunnen worden gebruikt om grondrechtelijke belangen verdergaand te beschermen dan uit het EVRM volgt. De rechtspraak laat zien dat de Hoge Raad dit ook doet als er geen ‘rugdekking’ is van het EHRM, of als partijen geen beroep hebben gedaan op internationaal verdragsrecht. De privaatrechtelijke open norm fungeert dus niet alleen als hulpmiddel om grondrechten indirecte werking te verlenen, maar ook als vangnet als het internationale recht geen soelaas biedt. In mijn artikel ga ik eerst na welke ruimte het EVRM het nationale recht laat en welke mogelijkheden de rechter volgens het Nederlands staatsrecht heeft om grondrechten te beschermen. Daarna laat ik aan de hand van jurisprudentie van de Hoge Raad zien dat de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid kan worden gebruikt om grondrechtelijke belangen te beschermen, ook wanneer geen beroep kan worden gedaan op duidelijke rechtspraak van het EHRM. Tot slot onderzoek ik de interessante vervolgvraag: wordt het toetsingsverbod van artikel 120 Grondwet zo niet omzeild? Show less
In deze dissertatie wordt de invloed van het EVRM op het Nederlandse ondernemingsrecht onderzocht. Het is niet erg waarschijnlijk dat men op 4 november 1950 – toen Nederland in Rome het EVRM1... Show moreIn deze dissertatie wordt de invloed van het EVRM op het Nederlandse ondernemingsrecht onderzocht. Het is niet erg waarschijnlijk dat men op 4 november 1950 – toen Nederland in Rome het EVRM1 ondertekende – hoge verwachtingen had van het belang van het EVRM voor het Nederlandse ondernemingsrecht.2 Het verdrag werd geacht met name een symbolische waarde te hebben. De koude oorlog was in volle gang. Met het EVRM konden de West-Europese landen zich onderscheiden van de totalitair-communistische Oostbloklanden. Dat Nederland ook ooit veroordeeld zou kunnen worden voor schendingen van mensenrechten, werd weinig waarschijnlijk geacht. 3 Sindsdien heeft zich een rke ‘europeanisering’ van het recht voorgedaan. Met name sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw is de invloed van supranationaal recht op het nationale recht sterk toegenomen. Het meest in het oog springend is daarbij de sterke opmars van het Unierecht, dat inmiddels diverse onderdelen van het recht van de lidstaten van de Unie beheerst. Parallel aan deze ontwikkeling heeft ook het EVRM zich ontwikkeld van een verdrag met alleen symbolische waarde naar een volwaardige bron van recht. Ook voor het ondernemingsrecht vormt het EVRM een rechtsbron die in toenemende mate door de praktijk wordt ontdekt. In deze dissertatie is getracht de invloed van het EVRM op het ondernemingsrecht nader te expliciteren. Het oogmerk is geweest een handzaam en leesbaar boek te schrijven dat op toegankelijke wijze inzicht biedt in de wijze waarop het EVRM zich verhoudt tot het Nederlandse recht en meer in het bijzonder het ondernemingsrecht. Show less