Ook in het Verenigd Koninkrijk lijkt een proces van democratic backsliding gaande te zijn. Door de soevereiniteit van het Britse Parlement en het ontbreken van een geschreven grondwet, lijkt het... Show moreOok in het Verenigd Koninkrijk lijkt een proces van democratic backsliding gaande te zijn. Door de soevereiniteit van het Britse Parlement en het ontbreken van een geschreven grondwet, lijkt het alsof alleen de politiek zelf dit proces nog kan stopzetten, maar ook binnen het constitutionele landschap van het VK zijn er remedies. Zo kunnen rechters zich weerbaar opstellen via rechterlijke interpretatie en de common law. Show less
Door technologische ontwikkelingen wordt het steeds beter mogelijk om het gedrag van mensen te monitoren en bij te sturen. Rechtshandhaving door technologie kan veel effectiever en ingrijpender... Show moreDoor technologische ontwikkelingen wordt het steeds beter mogelijk om het gedrag van mensen te monitoren en bij te sturen. Rechtshandhaving door technologie kan veel effectiever en ingrijpender zijn dan door mense- lijke handhavers, zet de wetgever en rechter soms buiten spel en reduceert de ruimte voor burgerlijke onge- hoorzaamheid. Dit zorgt voor minder mogelijkheden rechtsregels ter discussie te stellen, hetgeen de rechts- ontwikkeling in de weg kan staan. In deze bijdrage worden parallellen getrokken met de evolutiebiologie om te illustreren dat het kunnen afwijken van de norm soms nodig is voor doorontwikkeling van het recht. Enige ruimte om de wet te mogen overtreden, bijvoorbeeld via burgerlijke ongehoorzaamheid of gedoogconstruc- ties, zorgt voor voldoende variatie en draagt bij aan een goede rechtsontwikkeling. Show less
Met het Wilders II-arrest heeft de Hoge Raad een verdere invulling gegeven aan het in het Felter-arrest geïntroduceerde onverdraagzaamheidscriterium. Helder is nu dat dit criterium geactiveerd... Show moreMet het Wilders II-arrest heeft de Hoge Raad een verdere invulling gegeven aan het in het Felter-arrest geïntroduceerde onverdraagzaamheidscriterium. Helder is nu dat dit criterium geactiveerd wordt wanneer er sprake is van beledigende uitlatingen specifiek gericht tegen een minderheidsgroep. Dergelijke uitlatingen, in de specifieke wijze waarop deze gedaan werden in Wilders II, dienen binnen het toetsingskader van artikel 137c (en d) Sr als ‘onnodig grievend’ te worden beoordeeld. Een politicus verliest daarmee de bescherming die de disculperende context van het maatschappelijke debat hem of haar normaal gesproken kan bieden. In diezelfde beweging heeft de Hoge Raad de artikelen 137c en 137d Sr nu nog duidelijker in de sfeer van de weerbare democratie getrokken, dat wil zeggen: als bepalingen (mede) ter verdediging van de democratische rechtsstaat. Show less
Het initiatiefwetsvoorstel van Van Raak voor het opnemen van een grondwettelijke bepaling die het mogelijkmaakt een correctief bindend referendum te organiseren is in eerste lezing aanvaard. Thans... Show moreHet initiatiefwetsvoorstel van Van Raak voor het opnemen van een grondwettelijke bepaling die het mogelijkmaakt een correctief bindend referendum te organiseren is in eerste lezing aanvaard. Thans ligt het in tweedelezing voor aan de Tweede Kamer. In eerste lezing is de uitkomstdrempel echter geamendeerd met als gevolgeen bijzonder lage kans op een geldige referendumuitslag. De huidige balans tussen directe en indirectedemocratie zal daarom met deze grondwetswijziging niet veranderen, laat staan dat de democratie erdoor zalworden versterkt. De referendumbepaling kan in deze vorm niet meer zijn dan een vergeefse poging extralegitimiteitsglans te geven aan onze stoffige Grondwet. Nu het doel van de bepaling niet verwezenlijkt lijkt tekunnen worden, rijst de vraag of het nog zinnig is om de referendumbepaling in de Grondwet op te nemen. Show less
De uitdrukkelijke toevoeging van de categorieën geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressie aan de AWGB betekent volgens de initiatiefnemers een forse stap in het terugdringen van de... Show moreDe uitdrukkelijke toevoeging van de categorieën geslachtskenmerken, genderidentiteit en genderexpressie aan de AWGB betekent volgens de initiatiefnemers een forse stap in het terugdringen van de structurele achterstand van transgender en intersekse personen. Als we deze wetswijziging in een breder perspectief plaatsen, kunnen we ons echter afvragen of zij de gewenste emancipatie dichterbij brengt en of het in die zin verstandig is dat de wetgever – ook na de suggestie van de Raad van State – de strafrechtelijke optie van het uitbreiden van de gronden voor strafbare groepsbelediging links liet liggen. Show less
De opkomst in Europa van rechts-populistische partijen enerzijds en moslim-fundamentalisten anderzijds dwingt regeringen er toe na te denken over de vraag hoe om te gaan met extremistische... Show moreDe opkomst in Europa van rechts-populistische partijen enerzijds en moslim-fundamentalisten anderzijds dwingt regeringen er toe na te denken over de vraag hoe om te gaan met extremistische organisaties en bewegingen wier gedachtegoed of ideologie haaks staat op de uitgangspunten van democratische rechtsstaten. Wat rechtvaardigt het verbod van een politieke partij in een democratie? Hoe kan een dergelijke ogenschijnlijk ondemocratische maatregel politiek-filosofisch gerechtvaardigd worden en wat vormt het huidige juridische criterium voor een partijverbod? Betoogd wordt dat de rechtsfilosofie van Gustav Radbruch in de politiek-filosofische rechtvaardiging voor een partijverbod kan voorzien. Daarnaast wordt geconcludeerd dat op grond van het huidige recht niet alleen antidemocratische partijen, maar ook anti-rechtsstatelijke partijen verboden kunnen worden. In dat opzicht ligt aan de Nederlandse rechtsorde een materiele democratie opvatting ten grondslag. Show less
