Leiden University Scholarly Publications

In de maatschappelijke discussie over antidemocratische bewegingen lijkt stelselmatig voorbij te worden gegaan aan de vraag die als eerste beantwoord zou moeten worden, namelijk: Wat is democratie (en hoe deze te beschermen)? Antwoorden op deze vra(a)g(en) kunnen gevonden worden in het debat over weerbare democratie. Dit artikel heeft daarom hoofdzakelijk tot doel om het debat over weerbare democratie en het debat over antidemocratische bewegingen dichter bij elkaar te brengen.Een van de bewegingen die centraal staat in het debat over antidemocratische bewegingen is Hizb ut-Tahrir. In het artikel ‘Eigen koers richting kalifaat, een beeld van Hizb ut-Tahrir in Nederland’, dat eerder in dit tijdschrift is gepubliceerd, hebben we een beeld geschetst van Hizb ut-Tahrir in Nederland. Deze in de jaren vijftig van de vorige eeuw opgerichte beweging is wereldwijd actief, manifesteert zich als politieke partij en streeft naar de heroprichting van een ‘islamitisch kalifaat’. Hoewel de beweging fel gekant is tegen de heersende politieke elite en overheden wereldwijd, en democratie in zijn algemeenheid, wijst ze het gebruik van geweld om politieke verandering te verwezenlijken af. Inmiddels is Hizb ut-Tahrir ook al enkele decennia actief in Nederland, waar de beweging, in tegenstelling tot in veel andere landen wereldwijd, waaronder Duitsland, niet verboden is. Echter, ook in Nederland pleitten politici de afgelopen jaren geregeld voor een stevige aanpak van of zelfs een verbod op de beweging.In dit artikel zullen we allereerst illustreren hoe het debat over Hizb ut-Tahrir zich de afgelopen decennia ontwikkelde, en laten we zien dat er parallellen te trekken zijn met de wijze waarop het debat over het salafisme wordt gevoerd. We zullen daarbij ook kort de relevante maatschappelijke context schetsen en enkele nuanceringen plaatsen met betrekking tot de (vermeende) gewelddadige aard van deze bewegingen. Vervolgens zullen we laten zien dat de moderne weerbare democratietheorie mogelijk een waardevolle rol kan spelen in de verdere ontwikkeling van dit debat.