Archeologie is een fantastische hobby. Akkers afspeuren naar opgeploegde vondsten kan heerlijk Zen zijn. Bovendien levert dit ook veel informatie op over ons verleden. Maar soms verwordt zo’n hobby... Show moreArcheologie is een fantastische hobby. Akkers afspeuren naar opgeploegde vondsten kan heerlijk Zen zijn. Bovendien levert dit ook veel informatie op over ons verleden. Maar soms verwordt zo’n hobby tot rücksichtlos schatzoeken. Met dure detectors zoeken mensen vooral fanatiek naar metaalvondsten en verhandelen die niet zelden voor grof geld. Woensdag praat de Tweede Kamer over de bescherming van ons erfgoed. Om archeologische vondsten voor Nederland te behouden, is het hoog tijd de regels beter te handhaven en misschien zelfs de Erfgoedwet aan te passen. Show less
♪ ‘Op een onbewoond eiland, zijn alle dagen fijn…’ ♪ Maar wat als je nu een groep mensen op een onbewoond eiland alleen laat en maar lang genoeg wacht? Zou er dan een nieuwe soort ontstaan? De... Show more♪ ‘Op een onbewoond eiland, zijn alle dagen fijn…’ ♪ Maar wat als je nu een groep mensen op een onbewoond eiland alleen laat en maar lang genoeg wacht? Zou er dan een nieuwe soort ontstaan? De recente ontdekking van een nieuwe mensensoort op de Filipijnen helpt antwoord geven op die vraag: ‘Ja dus.’ Show less
Jager-verzamelaars en de eerste boeren komen niet eens voor in de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Die begint 5000 jaar geleden bij de hunebedden. Gek genoeg slaat de Canon daarmee het... Show moreJager-verzamelaars en de eerste boeren komen niet eens voor in de Canon van de Nederlandse geschiedenis. Die begint 5000 jaar geleden bij de hunebedden. Gek genoeg slaat de Canon daarmee het allerbelangrijkste moment uit de geschiedenis over. Vanaf 12.000 jaar geleden begon de mensheid namelijk aan de meest ingrijpende verandering in haar geschiedenis: we begonnen met landbouw. In Nederland zien we 7600 jaar geleden de eerste boerendorpen ontstaan. Dat wordt vaak gezien als Grote Vooruitgang. Maar op die visie is heel wat aan te merken. Voor veel betrokkenen leidde landbouw vooral tot meer ellende. Dat men er toch mee doorging heeft, denk ik, een evolutionair element. Show less
Een archeoloog hoeft maar ergens naar te kijken en hij weet meteen hoe oud een voorwerp is. Dat klinkt eigenlijk te mooi om waar te zijn, en is het ook. Toch lijken veel mensen dit idee te hebben.... Show moreEen archeoloog hoeft maar ergens naar te kijken en hij weet meteen hoe oud een voorwerp is. Dat klinkt eigenlijk te mooi om waar te zijn, en is het ook. Toch lijken veel mensen dit idee te hebben. Als het dan misgaat, is dat nieuws. Met enig leedvermaak versloegen de media onlangs de ontdekking van een stone circle à la Stonehenge, in Schotland, die maar 20 jaar oud bleek te zijn. Trevor Noah wijdde er zelfs een goed bekeken clipje aan: hij gelooft nu niks meer van de archeologie. Maar hoe weten we dan wél hoe oud dingen zijn? Dat pas goed mogelijk sinds de uitvinding van de radiokoolstofmethode, of C14-datering, in 1949. Deze methode is zo belangrijk dat de bedenker ervan, Willard Libby, de Nobelprijs voor Scheikunde won. Er zijn tegenwoordig nog veel meer dateringsmethoden. In deze blog beschrijf ik de methode die het belangrijkst is in mijn eigen onderzoek: luminescentie-datering. Show less
In de archeologie begint het echte werk pas na de opgraving. Nu moeten we onze vondsten analyseren om de levenswijze van onze voorouders te reconstrueren. Als je, zoals ik, in Zuid-Afrika opgraaft... Show moreIn de archeologie begint het echte werk pas na de opgraving. Nu moeten we onze vondsten analyseren om de levenswijze van onze voorouders te reconstrueren. Als je, zoals ik, in Zuid-Afrika opgraaft kun je je vondsten niet zomaar mee naar huis nemen. De eerste analyse van de belangrijkste vondstcategorie doe ik nu in het KwaZulu-Natal Museum in Pietermaritzburg. Show less
“Er zijn zojuist twee leeuwen gesignaleerd bij Umlaas Road. Wees op je hoede.” Dat was een lekker sms’je, op de tweede dag van onze opgraving in Zuid-Afrika! Ik had net mijn teamleden verteld dat... Show more“Er zijn zojuist twee leeuwen gesignaleerd bij Umlaas Road. Wees op je hoede.” Dat was een lekker sms’je, op de tweede dag van onze opgraving in Zuid-Afrika! Ik had net mijn teamleden verteld dat er geen grote wilde dieren in het natuurreservaat waar wij werken zitten. De afgelopen maanden leidde ik een opgraving in Umhlatuzana, een vindplaats vlakbij Durban in Zuid-Afrika. De leeuwen kwamen gelukkig nooit op bezoek. Alsnog was het een spannende periode die bepalend zou kunnen zijn voor het vervolg van mijn onderzoeksproject. Show less
Wij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee... Show moreWij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee aangetroffen. De grijze Noordzee verhult namelijk een van de rijkste prehistorische landschappen van Europa. Show less
De zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor... Show moreDe zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor de vorm. Aten onze voorouders ook zo? Dat is maar de vraag. Show less
Kunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang... Show moreKunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang en op hoog volume vol. Tot de datering in februari van een Spaanse grotschildering. Die bleek 65.000 jaar oud. Toen leefden er geen moderne mensen in Spanje, maar (voor zover we weten) alleen Neanderthalers. Show less
Onlangs verscheen in de Volkskrant een satirisch bedoelde advertentie ‘Creatief met archeologie, tips voor projectontwikkelaars’. Samen met een bijbehorende website is het een korte handleiding hoe... Show moreOnlangs verscheen in de Volkskrant een satirisch bedoelde advertentie ‘Creatief met archeologie, tips voor projectontwikkelaars’. Samen met een bijbehorende website is het een korte handleiding hoe de archeologische onderzoeksplicht te omzeilen. De advertentie bracht veel archeologische ophef teweeg. Hij heeft ook een positief neveneffect gehad. Kamerleden Sandra Beckerman en Peter Kwint dienden naar aanleiding van de ophef een twintigtal kamervragen in. De antwoorden (pdf) van minister Van Engelshoven geven een inkijkje in haar standpunten over archeologie. Tijdens een symposium over het functioneren van de Erfgoedwet aan de Universiteit Leiden eind januari kwamen soortgelijke problemen als in de advertentie en kamervragen naar voren. Wij plaatsen op basis van de uitkomsten van het symposium een korte kanttekening bij de antwoorden van de minister. Show less
We zijn allemaal Afrikanen. Onze voorouders leefden tot heel kort geleden in Afrika. Evolutionair gezien dan. Archeologen zijn geobsedeerd door de eerste moderne mensen die Afrika verlieten, en in... Show moreWe zijn allemaal Afrikanen. Onze voorouders leefden tot heel kort geleden in Afrika. Evolutionair gezien dan. Archeologen zijn geobsedeerd door de eerste moderne mensen die Afrika verlieten, en in Azië en Europa gaan wonen. Vandaar dat je met enige regelmaat nieuwe informatie over migraties Out of Africa in de krant ziet, blogt Gerrit Dusseldorp.Eind januari 2018 bijvoorbeeld. Toen werd het oudst bekende modern menselijke fossiel buiten Afrika onthuld. Een bovenkaak uit het huidige Israël die ongeveer 180.000 jaar oud is. Dat is 80.000 jaar eerder dan de tot dan toe oudste bekende moderne mensen buiten Afrika. Wat uit de berichtgeving niet altijd duidelijk wordt, is wat dit soort vondsten nu vertelt over de ontwikkeling van onze soort. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de eerste migraties buiten Afrika geen doorslaand succes waren. De eerste groepen Homo sapiens buiten Afrika lijken relatief snel uit te sterven. Show less
A recent symposium on the outcomes of the Heritage Act suggests its functioning could be improved. We review some of the main observed shortcomings and potential solutions.
In het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig...Show moreIn het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig hebben generaties schilders ons voldoende winterlandschappen nagelaten om bij weg te dromen. Maar ook de winters die zij meemaakten, waren peanuts. Neanderthalers en moderne mensen zoals wij trotseerden echte ijstijden in Europa. Gek genoeg boden ijstijden soms heel gunstige omstandigheden voor onze voorouders. Deze tijd van het jaar leent zich bij uitstek om eens wat zaken over de ijstijden op een rijtje te zetten.Show less
Het is zomer! Tijd voor Tour de France en vakantie. Voor archeologen is het tijd voor veldwerk. Ik verblijf in Zuid-Afrika om een abri, een ondiepe grot, met bewoningsresten uit de laatste ijstijd... Show moreHet is zomer! Tijd voor Tour de France en vakantie. Voor archeologen is het tijd voor veldwerk. Ik verblijf in Zuid-Afrika om een abri, een ondiepe grot, met bewoningsresten uit de laatste ijstijd op te graven Blijft u in Nederland en valt het strandweer tegen? Dan kunt u zelf hele interessante steentijdvondsten doen! Een mooie tijdsbesteding en, vind ik dan toch, erg rustgevend. Mindful heet dat tegenwoordig. Show less
In het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig... Show moreIn het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig hebben generaties schilders ons voldoende winterlandschappen nagelaten om bij weg te dromen. Maar ook de winters die zij meemaakten, waren peanuts. Neanderthalers en moderne mensen zoals wij trotseerden echte ijstijden in Europa. Gek genoeg boden ijstijden soms heel gunstige omstandigheden voor onze voorouders. Deze tijd van het jaar leent zich bij uitstek om eens wat zaken over de ijstijden op een rijtje te zetten. Show less
De feestdagen zijn een moment voor lekker eten en (semi-verplicht) familiebezoek. Maar ook voor reflectie over onze verworvenheden. Onze goed-functionerende maatschappij is er daar één van. Die... Show moreDe feestdagen zijn een moment voor lekker eten en (semi-verplicht) familiebezoek. Maar ook voor reflectie over onze verworvenheden. Onze goed-functionerende maatschappij is er daar één van. Die wordt volgens velen mogelijk gemaakt wordt door judeo-christelijke waarden. Maar hoe leefden onze voorouders, de Neanderthalers, die deze waarden ontbeerden dan? Was er in de vroege prehistorie helemaal geen barmhartigheid? Voor zieke groepsgenoten bijvoorbeeld? Show less
Alle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november t...Show moreAlle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november tegenstander van het Nederlands elftal, denkt daar anders over. Maar klopt zijn excuus voor uitschakeling van het Schotse team ook? Show less
We explore if taxonomic analysis of archaeological mollusc assemblages can be used to reconstruct Late Pleistocene (MIS 5–3) coastal environments at Klasies River in South Africa. To obtain a... Show moreWe explore if taxonomic analysis of archaeological mollusc assemblages can be used to reconstruct Late Pleistocene (MIS 5–3) coastal environments at Klasies River in South Africa. To obtain a balanced reconstruction, we analyse the large molluscs separately from the so-called incidentals, the small mollusc species. Based on modern mollusc habitat preferences and tolerances we identify four different eco-profiles to help characterise sea surface temperatures and the character of the shore: temperature profile; geographical distribution; substrate; wave interaction. We hypothesise that changes in the Klasies River mollusc community/eco-profiles can be linked to global glacial and interglacial events and we define several testable assumptions. We found that in response to global warming and cooling events, the Klasies River mollusc communities change slightly, yet significantly. Other sources of marine environmental data confirm that average sea surface temperatures gradually decreased, but probably remained within the modern southern east coast range of variation. It appears that coastal sea surface temperatures of the warm Agulhas current were not particularly depressed during the occupation sequence. The character of the coastal topography does change more apparently during the occupation sequence of the sites and with it the mollusc assemblages: from an interglacial rocky shore in the Klasies and two Mossel Bay phases to a more glacial sandy environment during the Howiesons Poort and the MSA III. In conclusion, the temperature tolerance levels of many Klasies River mollusc species are too broad to reflect small changes in sea surface temperatures. However, in conjunction with other eco-profiles and environmental proxies, such as substrate requirements and oxygen isotopes, the temperature approximations are useful, particularly when evaluating large scale sea surface temperature fluctuations. For the characterisation of the shore and substrate we found the eco-profile approach very useful. Show less
Livestock remains appear in the South African archaeological record around 2100 years ago. However, the economic importance of domestic animals in Later Stone Age subsistence is debated. This... Show moreLivestock remains appear in the South African archaeological record around 2100 years ago. However, the economic importance of domestic animals in Later Stone Age subsistence is debated. This paper adopts an approach rooted in Optimal Foraging Theory to examine if the introduction of livestock is reflected in changing taxonomic diversity of faunal assemblages. Based on the analysis of a database of 300+ faunal assemblages, it is concluded that the economic importance of livestock during the final Later Stone Age of South Africa was relatively limited. Show less
