Umhlatuzana is an important site for the study of modern behavior during the Middle and Later Stone Age in South Africa. The site was excavated in the 1980s by Jonathan Kaplan, who observed a... Show moreUmhlatuzana is an important site for the study of modern behavior during the Middle and Later Stone Age in South Africa. The site was excavated in the 1980s by Jonathan Kaplan, who observed a complex Pleistocene stratigraphy and suggested that the sequence may have been impacted by sediment movement. The site formation is poorly understood with a lack of clear sedimentary boundaries in the Pleistocene deposits. In 2018, a high-resolution geoarchaeological study of the site was initiated. We re-excavated part of the site applying state-of-the-art methods and techniques designed to clarify the stratigraphy and the archaeological context. We present the results of our field observations, complemented by an evaluation of the recorded find density to reveal diachronic changes in the character of occupation. We suggest that the Pleistocene Later Stone Age occupations at the site may have been characterized by a low occupation intensity. With a clearer stratigraphic understanding of the site, we plan to study the archaeological materials and assess whether the existing collections are representative. Additional geoarchaeological analyses are underway to address outstanding questions on the stratigraphic integrity of the site. Show less
Umhlatuzana rock shelter is an important archaeological site for the study of the Middle and Later Stone Age in South Africa (~70,000 BP - 1,800 CE). The site was first excavated in 1985 by... Show moreUmhlatuzana rock shelter is an important archaeological site for the study of the Middle and Later Stone Age in South Africa (~70,000 BP - 1,800 CE). The site was first excavated in 1985 by Jonathan Kaplan within a limited timeframe and was reported to have a complicated stratigraphy. One of the main problems in comprehending the formation processes of the site was the lack of clear stratigraphic boundaries in the Pleistocene deposits. In 2018, a high-resolution geoarchaeological study of the site was initiated. We re-excavated part of the site applying state-of-the-art methods and techniques designed to clarify the stratigraphy and the archaeological context.Our stratigraphic assessment of the site is based on a combination of field observations with geospatial, sedimentological, and geochemical analyses. Specifically, we have conducted grain-size, pH, and Loss-on-Ignition analyses. Within the Holocene part of the sequence pH and Loss-on-Ignition analysis confirms the presence of combustion features. Within the lower part of the sequence, our results suggest differential preservation across the sequence, explaining the absence of faunal remains and charcoal in several units. In addition, based on our analysis of piece-plotted finds, we suggest that the Pleistocene Later Stone Age occupations at the site may have been characterized by a low occupation intensity. Additional geoarchaeological work including micromorphological analysis are underway to address outstanding questions on the stratigraphic integrity of the site. With a clearer stratigraphic understanding of the site, we plan to study the archaeological materials and assess whether the existing collections are representative. Show less
In de archeologie begint het echte werk pas na de opgraving. Nu moeten we onze vondsten analyseren om de levenswijze van onze voorouders te reconstrueren. Als je, zoals ik, in Zuid-Afrika opgraaft... Show moreIn de archeologie begint het echte werk pas na de opgraving. Nu moeten we onze vondsten analyseren om de levenswijze van onze voorouders te reconstrueren. Als je, zoals ik, in Zuid-Afrika opgraaft kun je je vondsten niet zomaar mee naar huis nemen. De eerste analyse van de belangrijkste vondstcategorie doe ik nu in het KwaZulu-Natal Museum in Pietermaritzburg. Show less
“Er zijn zojuist twee leeuwen gesignaleerd bij Umlaas Road. Wees op je hoede.” Dat was een lekker sms’je, op de tweede dag van onze opgraving in Zuid-Afrika! Ik had net mijn teamleden verteld dat... Show more“Er zijn zojuist twee leeuwen gesignaleerd bij Umlaas Road. Wees op je hoede.” Dat was een lekker sms’je, op de tweede dag van onze opgraving in Zuid-Afrika! Ik had net mijn teamleden verteld dat er geen grote wilde dieren in het natuurreservaat waar wij werken zitten. De afgelopen maanden leidde ik een opgraving in Umhlatuzana, een vindplaats vlakbij Durban in Zuid-Afrika. De leeuwen kwamen gelukkig nooit op bezoek. Alsnog was het een spannende periode die bepalend zou kunnen zijn voor het vervolg van mijn onderzoeksproject. Show less
Wij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee... Show moreWij zijn recente migranten in een jong land. Voor onze voorouders hierheen kwamen, leefden hier neanderthalers. Uitgerekend de eerste Nederlandse neanderthaler werd niet óp het land, maar in zee aangetroffen. De grijze Noordzee verhult namelijk een van de rijkste prehistorische landschappen van Europa. Show less
De zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor... Show moreDe zon schijnt! Tijd voor houtskool, vlees en rosé in de buitenlucht. Zo’n barbecue voelt erg ‘paleo’: vuur maken, kippenpoten aan laten branden en dan toch opeten. Een klein beetje coleslaw voor de vorm. Aten onze voorouders ook zo? Dat is maar de vraag. Show less
Kunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang... Show moreKunst is een uniek modern menselijk talent. Hoe verfijnd de stenen werktuigen van Homo erectus en de Neanderthalers ook waren, kunstenaars waren ze niet. Of tenminste, dat hielden archeologen lang en op hoog volume vol. Tot de datering in februari van een Spaanse grotschildering. Die bleek 65.000 jaar oud. Toen leefden er geen moderne mensen in Spanje, maar (voor zover we weten) alleen Neanderthalers. Show less
Onlangs verscheen in de Volkskrant een satirisch bedoelde advertentie ‘Creatief met archeologie, tips voor projectontwikkelaars’. Samen met een bijbehorende website is het een korte handleiding hoe... Show moreOnlangs verscheen in de Volkskrant een satirisch bedoelde advertentie ‘Creatief met archeologie, tips voor projectontwikkelaars’. Samen met een bijbehorende website is het een korte handleiding hoe de archeologische onderzoeksplicht te omzeilen. De advertentie bracht veel archeologische ophef teweeg. Hij heeft ook een positief neveneffect gehad. Kamerleden Sandra Beckerman en Peter Kwint dienden naar aanleiding van de ophef een twintigtal kamervragen in. De antwoorden (pdf) van minister Van Engelshoven geven een inkijkje in haar standpunten over archeologie. Tijdens een symposium over het functioneren van de Erfgoedwet aan de Universiteit Leiden eind januari kwamen soortgelijke problemen als in de advertentie en kamervragen naar voren. Wij plaatsen op basis van de uitkomsten van het symposium een korte kanttekening bij de antwoorden van de minister. Show less
We zijn allemaal Afrikanen. Onze voorouders leefden tot heel kort geleden in Afrika. Evolutionair gezien dan. Archeologen zijn geobsedeerd door de eerste moderne mensen die Afrika verlieten, en in... Show moreWe zijn allemaal Afrikanen. Onze voorouders leefden tot heel kort geleden in Afrika. Evolutionair gezien dan. Archeologen zijn geobsedeerd door de eerste moderne mensen die Afrika verlieten, en in Azië en Europa gaan wonen. Vandaar dat je met enige regelmaat nieuwe informatie over migraties Out of Africa in de krant ziet, blogt Gerrit Dusseldorp.Eind januari 2018 bijvoorbeeld. Toen werd het oudst bekende modern menselijke fossiel buiten Afrika onthuld. Een bovenkaak uit het huidige Israël die ongeveer 180.000 jaar oud is. Dat is 80.000 jaar eerder dan de tot dan toe oudste bekende moderne mensen buiten Afrika. Wat uit de berichtgeving niet altijd duidelijk wordt, is wat dit soort vondsten nu vertelt over de ontwikkeling van onze soort. Zo blijkt bijvoorbeeld dat de eerste migraties buiten Afrika geen doorslaand succes waren. De eerste groepen Homo sapiens buiten Afrika lijken relatief snel uit te sterven. Show less
A recent symposium on the outcomes of the Heritage Act suggests its functioning could be improved. We review some of the main observed shortcomings and potential solutions.
In het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig...Show moreIn het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig hebben generaties schilders ons voldoende winterlandschappen nagelaten om bij weg te dromen. Maar ook de winters die zij meemaakten, waren peanuts. Neanderthalers en moderne mensen zoals wij trotseerden echte ijstijden in Europa. Gek genoeg boden ijstijden soms heel gunstige omstandigheden voor onze voorouders. Deze tijd van het jaar leent zich bij uitstek om eens wat zaken over de ijstijden op een rijtje te zetten.Show less
Het is zomer! Tijd voor Tour de France en vakantie. Voor archeologen is het tijd voor veldwerk. Ik verblijf in Zuid-Afrika om een abri, een ondiepe grot, met bewoningsresten uit de laatste ijstijd... Show moreHet is zomer! Tijd voor Tour de France en vakantie. Voor archeologen is het tijd voor veldwerk. Ik verblijf in Zuid-Afrika om een abri, een ondiepe grot, met bewoningsresten uit de laatste ijstijd op te graven Blijft u in Nederland en valt het strandweer tegen? Dan kunt u zelf hele interessante steentijdvondsten doen! Een mooie tijdsbesteding en, vind ik dan toch, erg rustgevend. Mindful heet dat tegenwoordig. Show less
In het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig... Show moreIn het druilerige herfstweer dat tegenwoordig voor winter doorgaat, word ik bevangen door nostalgie naar erwtensoep en (valse) hoop op een elfstedentocht. Kortom naar een echte winter. Gelukkig hebben generaties schilders ons voldoende winterlandschappen nagelaten om bij weg te dromen. Maar ook de winters die zij meemaakten, waren peanuts. Neanderthalers en moderne mensen zoals wij trotseerden echte ijstijden in Europa. Gek genoeg boden ijstijden soms heel gunstige omstandigheden voor onze voorouders. Deze tijd van het jaar leent zich bij uitstek om eens wat zaken over de ijstijden op een rijtje te zetten. Show less
De feestdagen zijn een moment voor lekker eten en (semi-verplicht) familiebezoek. Maar ook voor reflectie over onze verworvenheden. Onze goed-functionerende maatschappij is er daar één van. Die... Show moreDe feestdagen zijn een moment voor lekker eten en (semi-verplicht) familiebezoek. Maar ook voor reflectie over onze verworvenheden. Onze goed-functionerende maatschappij is er daar één van. Die wordt volgens velen mogelijk gemaakt wordt door judeo-christelijke waarden. Maar hoe leefden onze voorouders, de Neanderthalers, die deze waarden ontbeerden dan? Was er in de vroege prehistorie helemaal geen barmhartigheid? Voor zieke groepsgenoten bijvoorbeeld? Show less
Alle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november t...Show moreAlle ballen op Homo erectus! Is evolutie een reden voor het missen van het WK voetbal? U zult die vraag waarschijnlijk met ‘Nee’ beantwoorden. De voormalig bondscoach van Schotland, op 9 november tegenstander van het Nederlands elftal, denkt daar anders over. Maar klopt zijn excuus voor uitschakeling van het Schotse team ook? Show less
We explore if taxonomic analysis of archaeological mollusc assemblages can be used to reconstruct Late Pleistocene (MIS 5–3) coastal environments at Klasies River in South Africa. To obtain a... Show moreWe explore if taxonomic analysis of archaeological mollusc assemblages can be used to reconstruct Late Pleistocene (MIS 5–3) coastal environments at Klasies River in South Africa. To obtain a balanced reconstruction, we analyse the large molluscs separately from the so-called incidentals, the small mollusc species. Based on modern mollusc habitat preferences and tolerances we identify four different eco-profiles to help characterise sea surface temperatures and the character of the shore: temperature profile; geographical distribution; substrate; wave interaction. We hypothesise that changes in the Klasies River mollusc community/eco-profiles can be linked to global glacial and interglacial events and we define several testable assumptions. We found that in response to global warming and cooling events, the Klasies River mollusc communities change slightly, yet significantly. Other sources of marine environmental data confirm that average sea surface temperatures gradually decreased, but probably remained within the modern southern east coast range of variation. It appears that coastal sea surface temperatures of the warm Agulhas current were not particularly depressed during the occupation sequence. The character of the coastal topography does change more apparently during the occupation sequence of the sites and with it the mollusc assemblages: from an interglacial rocky shore in the Klasies and two Mossel Bay phases to a more glacial sandy environment during the Howiesons Poort and the MSA III. In conclusion, the temperature tolerance levels of many Klasies River mollusc species are too broad to reflect small changes in sea surface temperatures. However, in conjunction with other eco-profiles and environmental proxies, such as substrate requirements and oxygen isotopes, the temperature approximations are useful, particularly when evaluating large scale sea surface temperature fluctuations. For the characterisation of the shore and substrate we found the eco-profile approach very useful. Show less
Livestock remains appear in the South African archaeological record around 2100 years ago. However, the economic importance of domestic animals in Later Stone Age subsistence is debated. This... Show moreLivestock remains appear in the South African archaeological record around 2100 years ago. However, the economic importance of domestic animals in Later Stone Age subsistence is debated. This paper adopts an approach rooted in Optimal Foraging Theory to examine if the introduction of livestock is reflected in changing taxonomic diversity of faunal assemblages. Based on the analysis of a database of 300+ faunal assemblages, it is concluded that the economic importance of livestock during the final Later Stone Age of South Africa was relatively limited. Show less
We review indications for the behavioural complexity of foraging strategies during Marine Isotope Stage 5 (~130 – 74 ka) at Blombos Cave and Klasies River, South Africa. Although the sites were... Show moreWe review indications for the behavioural complexity of foraging strategies during Marine Isotope Stage 5 (~130 – 74 ka) at Blombos Cave and Klasies River, South Africa. Although the sites were occupied by anatomically modern humans, it is debated whether they were also behaviourally modern. The exploitation of terrestrial small nocturnal browsers may be an indication for the use of complex foraging strategies such as trapping or net-hunting. Hence we analyse the terrestrial fauna of the sites in terms of represented size classes, dietary preference and activity patterns. Seasonally planned coastal visits are also considered ‘modern’ and may be recognised by the presence of large numbers of adult male seals and by shellfish only accessible at low tide. We therefore analyse the representation of marine mammals and the represented molluscs in terms of their habitat preference. Our study suggests that trapping and net-hunting were practised in Marine Isotope Stage 5. In addition, coastal visits were probably planned. Show less
