Kunnen de redelijkheid en billijkheid iets betekenen voor de bescherming van grondrechten in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen? Deze vraag, toegespitst op het EVRM, staat centraal in mijn... Show moreKunnen de redelijkheid en billijkheid iets betekenen voor de bescherming van grondrechten in privaatrechtelijke rechtsverhoudingen? Deze vraag, toegespitst op het EVRM, staat centraal in mijn artikel. Het ging mij daarbij om de situatie dat de rechter niet kan terugvallen op duidelijke rechtspraak van het EHRM. Dan rijst immers de vraag wat het privaatrecht zélf kan betekenen voor de bescherming van grondrechten. Is er ruimte voor eigen keuzes? En mag de rechter deze keuzes zelf maken of moet hij deze aan de wetgever laten? De literatuur besteedt weinig aandacht aan de vraag hoe de Nederlandse rechter moet omgaan met de ruimte die de rechtspraak van het EHRM hem laat. Voor zover de opstelling van de Hoge Raad is onderzocht, concluderen verschillende auteurs dat hij de gegeven ruimte maar zeer beperkt benut. Hij zou niet op eigen gezag voor een ruimere bescherming kiezen dan volgt uit de rechtspraak van het EHRM. Er is aanleiding deze conclusie te nuanceren. In mijn artikel laat ik zien dat de maatstaven van redelijkheid en billijkheid kunnen worden gebruikt om grondrechtelijke belangen verdergaand te beschermen dan uit het EVRM volgt. De rechtspraak laat zien dat de Hoge Raad dit ook doet als er geen ‘rugdekking’ is van het EHRM, of als partijen geen beroep hebben gedaan op internationaal verdragsrecht. De privaatrechtelijke open norm fungeert dus niet alleen als hulpmiddel om grondrechten indirecte werking te verlenen, maar ook als vangnet als het internationale recht geen soelaas biedt. In mijn artikel ga ik eerst na welke ruimte het EVRM het nationale recht laat en welke mogelijkheden de rechter volgens het Nederlands staatsrecht heeft om grondrechten te beschermen. Daarna laat ik aan de hand van jurisprudentie van de Hoge Raad zien dat de beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid kan worden gebruikt om grondrechtelijke belangen te beschermen, ook wanneer geen beroep kan worden gedaan op duidelijke rechtspraak van het EHRM. Tot slot onderzoek ik de interessante vervolgvraag: wordt het toetsingsverbod van artikel 120 Grondwet zo niet omzeild? Show less
