Een jaar Wet open overheid (Woo): Hoe doet de overheid het volgens journalisten? onderzoek in opdracht van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI)

Elshout, S.; Elshout, M.; Giesen, R. van; Verheijen, M.; Drahmann, A. (2023)

External research report

Journalisten zijn niet tevreden over de afhandeling van Woo-verzoeken. Deze duurt vaak lang, levert soms weinig op en de communicatie kan volgens hen beter. Dit blijkt uit een onderzoek waaraan 256 journalisten deelnamen. Uit het onderzoek wordt duidelijk dat veel winst valt te behalen wanneer nauwer wordt samengewerkt tussen Woo-behandelaars en journalisten. Vertrouwen en tijdig (open) overleg zijn daarbij basisvoorwaarden.

Het onderzoek is uitgevoerd door het onderzoeksinstituut Centerdata, in opdracht van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) en in samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ). Onderdeel van het onderzoek was een dialoogtafel met journalisten en Woo-behandelaars. Daaruit is gebleken dat ook ambtenaren behoefte hebben aan beter contact én een beter resultaat.

De belangrijkste bevindingen:

• Actieve openbaarmaking is nog niet verbeterd volgens journalisten.
• Journalisten zien de meerwaarde van de Woo, maar hebben niet altijd vertrouwen in een zorgvuldige afhandeling van hun informatieverzoeken.
• Onderzoeken hoe besluitvorming achter de schermen tot stand is gekomen, is de voornaamste reden van een informatieverzoek.
• Journalisten zijn niet tevreden over de medewerking van de overheid bij de afhandeling van het verzoek.
• Journalisten vermoeden bewuste, politiek gemotiveerde vertragingen wanneer de wettelijke termijn om een verzoek af te handelen niet wordt gehaald zonder vervolgafspraken.
• Journalisten denken dat de overheid uitzonderingsgronden niet altijd terecht toepast.
• Journalisten zien vooral verbetermogelijkheden in een nauwe samenwerking met Woo-behandelaars bij de overheid.

Op basis van het onderzoek concludeert het Adviescollege dat veel winst valt te halen uit een nauwere samenwerking die is gebaseerd op vertrouwen en praktische afspraken tussen behandelaars van Woo-verzoeken en journalisten. Het Adviescollege doet op dit punt alvast vijf concrete aanbevelingen voor overheidsorganisaties:

1. Voer tijdig en open overleg met de journalist.
2. Geef Woo-behandelaars mandaat en vertrouwen om afspraken te maken met verzoekers.
3. Zorg voor ondersteuning door informatie- en dataspecialisten.
4. Volg een transparante werkwijze voor de behandeling van Woo-verzoeken.
5. Organiseer de dialoog ook los van Woo-verzoeken.

Het onderzoeksrapport is gepubliceerd op de website van het ACOI.

• All authors: Elshout, S.; Elshout, M.; Giesen, R. van; Verheijen, M.; Drahmann, A.
• Date: 2023-10-26
• Link: https://www.acoi.nl/sitelibrary/publicaties/Onderzoek-onder-journalisten...