Decolonising South Africa’s Heritage Landscape? A Dialogical Approach to Heritage Conservation and Intangible Cultural Heritage in Stellenbosch, South Africa

Wal, A.M. van der (2015)

Article / Letter to editor

Het Zuid-Afrikaanseerfgoedlandschap dekoloniseren?

Een dialogische benadering tenopzichte van erfgoedbewaring en immaterieel cultureel erfgoed in Stellenbosch.  Erfgoed wordt in de multiculturele ‘rainbownation’ Zuid-Afrika benaderd als een middel om de verschillende culturen engemeenschappen te verbinden en te verzoenen. Het erfgoedlandschap wordt vanwegevele jaren van blanke onderdrukking echter nog steeds gedomineerd doormaterieel, koloniaal erfgoed, bijvoorbeeld in de vorm van monumentale kolonialegebouwen en standbeelden van koloniale heersers. Maar sinds de democratische omwentelingin 1994 is de nadruk vooral komen te liggen op het behoud van immaterieelcultureel erfgoed van de voorheen gemarginaliseerde gemeenschappen. Deze nieuwefocus vraagt ook om een nieuwe  aanpakvan erfgoedmanagement, bijvoorbeeld door de actieve participatie van lokale gemeenschappenin het identificeren en beschermen van hun erfgoed. Door middel van eenzogenaamde ‘dialogische benadering’ van erfgoedmanagement, oftewel een aanpak gekarakteriseerddoor inspraak en overleg tussen erfgoedprofessionals en lokale belanghebbenden,hoopt Zuid-Afrika zijn erfgoedlandschap drastisch te moderniseren en tedemocratiseren zodat het een ware bespiegeling wordt van de postkolonialesituatie. Critici vragen zich echter af in hoeverre dit beleid werkelijk heeftgeleid tot een inclusieve en democratische erfgoedsector. En in hoeverrebetekent deze focusverandering werkelijk een doorbraak in het klassieke denkenover erfgoed, i.e. oud materieel/monumentaal erfgoed (Europees) versusimmaterieel jong erfgoed (Afrikaans) en dus een dekolonisatie van heterfgoedlandschap? Enkele concrete voorbeelden van erfgoedprojecten inStellenbosch zoals het Solms-Delta Cape Music project en het Cloetesvillemondelinge geschiedenis tour project illustreren juist de effectiviteit en hetbaanbrekende van de ‘dialogische aanpak’. In deze stad, gedomineerd doorkoloniaal monumentaal erfgoed, heeft de ‘dialogische aanpak’ niet alleen geleidtot het zichtbaarder maken en beschermen van immaterieel erfgoed van voorheengemarginaliseerde gemeenschappen zoals de zogenaamde ‘Kaapse kleurlingen’, maarhet betekende ook een economische en sociale ondersteuning van dezegemeenschap. De veronderstelde inherente scheiding tussen materieel enimmaterieel erfgoed bleek in de praktijk minder duidelijk aanwezig. Juist desamenhang tussen het materiële en het immateriële wordt veelal benadrukt,bijvoorbeeld door het koloniaal monumentale als platform of theater tebenaderen waar bepaalde herinneringen en rituelen zich hebben ontwikkeld enworden (her)beleefd. Op deze manier is het erfgoedlandschap van Stellenboschniet alleen kleurrijker geworden, maar ook meer dimensionaal.

• All authors: Wal, A.M. van der
• Date: 2015
• Volume: 3
• Pages: 387 - 404