Hybride dreigingen en maatschappelijke weerbaarheid

Schuwer, H.J.J.; Broeks, J.; Graaf, B. de; Groot, J. de; Haaf, T. ten; Lanschot, N. van; ... ; Jagt, H. van der (2024)

External research report

Van hybride conflictvoering wordt gesproken als bepaalde, vaak niet-militaire, machtsinstrumenten georkestreerd en strategisch worden ingezet als een wapen, zonder dat er sprake is van een gewapend conflict. Te denken valt hierbij aan politieke ondermijning, cyberactiviteiten, desinformatie, economische destabilisatie, financiële malversaties of concrete aanvallen op de vitale infrastructuur. Dit zijn activiteiten die onze open samenleving en democratische rechtsstaat ondermijnen en plaatsvinden zonder dat de juridische grens tussen oorlog (in de zin van ‘gewapend conflict’) en vrede wordt overgegaan (‘below the threshold’). De dreigingen vinden veelal plaats in domeinen waarin de krijgsmacht van oudsher niet opereert, in het schemergebied tussen oorlog en vrede (‘the grey zone’). De (internationale) hybride dreigingen richten zich voornamelijk op een ondermijning van samenlevingen als geheel, waardoor de veerkracht en weerbaarheid van deze samenlevingen onder druk komen te staan.

In het advies bespreekt de AIV het veelzijdige fenomeen van ‘hybride dreigingen’ vanuit een drietal dimensies: de fysieke, virtueel-informatieve en cognitieve dimensie. De fysieke dimensie omvat de wereld zoals we die zintuigelijk waarnemen. De virtueel-informatieve dimensie betreft verwerking, bescherming en verspreiding van informatie. De cognitieve dimensie is het totaal van percepties, waarnemingen en intenties in de samenleving. Hierbij richt de AIV zich, naast de evidente dreigingen in de fysieke dimensie, met name op de uitwerking van hybride activiteiten (of aanvallen) op de virtueel-informatieve en cognitieve dimensie, omdat het voor overheden beleidsmatig erg ingewikkeld blijkt juist op dit type dreiging adequaat te anticiperen. Fysieke aanvallen zijn veelal zichtbaarder en gemakkelijker te attribueren. Daarnaast is veelal direct duidelijk wie verantwoordelijk is voor de fysieke beveiliging en bescherming; deze is over het algemeen ook nog eens redelijk georganiseerd. Daarentegen bestaat over de virtueel-informatieve en cognitieve attributie of bescherming juist veel onduidelijkheid. 

• All authors: Schuwer, H.J.J.; Broeks, J.; Graaf, B. de; Groot, J. de; Haaf, T. ten; Lanschot, N. van; Marhold, A.A.; Osinga, F.P.B.; Sibgatullina, G.; Teer, J.; Zandee, D.; Zoest, A. van; Bakker, E.; Boekestijn, A.J.; Casteleijn, L.F.F.; Demmers, J.; Feith, P.C.; Starink, D.; Jagt, H. van der
• Date: 2024-06-04
• Title of host publication: Adviesraad Internationale Vraagstukken-advies
• Link: https://www.adviesraadinternationalevraagstukken.nl/documenten/publicati...
• Name: 126